Weekendoverpeinzing: Mijn ‘9/11’ in 2001
In het jaar 2000 was het zover. Ik ruilde mijn rol als zelfstandig adviseur – toen mocht dat nog consultant heten – in voor een mede directeur/eigenaarsrol bij Projektiecolor in Hoofddorp. Het prepress bedrijf was een leuke klant ten tijde van mijn activiteiten op het gebied van Management Informatie Systemen. Na 11 september kon ik niet vermoeden dat ik mijn rol als adviseur – dus niet meer als consultant – min of meer gedwongen door de omstandigheden weer zou oppakken.
• Na 9/11 verdwenen langzaam maar zeker grote opdrachten van vele retailers, we hadden het in aanvang alleen niet voldoende door
• Mijn vrouw zat later die dag – toen ik thuis kwam – TV te kijken, onze kinderen, 5 en 2 waren zich van niets bewust
Die bewuste 11 september 2001 was een normale dag, zoals velen in de tijd waarin we als bedrijf enorm succesvol waren. Het geld welke we ruimschoots verdienden met eigenlijk – achteraf bezien – ouderwetse prepress activiteiten, was ruimschoots voldoende om nieuwe activiteiten als Datacolor (internet bedrijfje) en Printcolor (digitaal printen) op te zetten. Ik voelde me daarin ‘een vis in het water’, alhoewel ik wel ontdekte dat het enthousiasme voor vernieuwing lang niet bij alle 50 werknemers leefde. Nee, ik kwam tot hooguit 5 werknemers. 5 werkten de boel flink tegen en de overige 40 haalden hun schouders op en deden gewoon hun dagelijkse werk, bijna robotisch, geen emotie, geen gedrevenheid. Zo was het kennelijk, in die zin had ik me behoorlijk vergist in ‘het leuke om samen aan iets moois te bouwen’.
Ik zat die dag met mijn beide collega’s in één kantoor op het moment dat een medewerker van de scanafdeling binnenkwam om ons te vertellen dat er een vliegtuigje in New York tegen een gebouw was aangevlogen. We reageerden alle drie met zoiets als: ‘Da’s lekker handig, was die piloot blind of zo?’ De werknemer wist niet hoe hij op onze spontane, maar achteraf totaal verkeerde, reactie moest reageren en liep ons kantoor uit. Toch, zonder het tegen elkaar te zeggen, openden we gelijktijdig onze webbrowsers en probeerden cnn.com te bereiken, hetgeen uiteindelijk slechts één van mijn collega’s op een gegeven moment lukte. Daar waren de eerste schokkende beelden van de aanslag te zien. Want dat er sprake was van een aanslag werd ons met het zien van de beelden onmiddellijk duidelijk. We keken elkaar en zeiden dat dit de wereld zou veranderen. Na zelf een beetje te zijn bekomen van de schrik ging ik het bedrijf in. Op de verschillende afdelingen was het nieuws inmiddels ook doorgedrongen. Er hing een rare sfeer in het bedrijf, mensen keken elkaar wezenloos aan. Een onnatuurlijke stilte legde het werk lam. Pas na enige tijd werd er over gesproken, gespeculeerd. Die middag was de productiviteit laag. Niemand kon vermoeden dat dinsdag 11 september een keerpunt was voor de wereld van marketing, reclame, optimisme, verkoop, groeicijfers. Ook wij werden – ondanks het feit dat ik dat steeds heb willen ontkennen – indirect ongewild slachtoffer van 11 september. De omzet viel in 2001 nog mee, maar 2002 werden fore verliezen genoteerd en pas eind 2003 trok ING de stekker eruit. Dat zou tegenwoordig aanzienlijk sneller gaan.
We reorganiseerden fors vanaf begin 2002. Ik had de ondankbare taak om het de mensen te vertellen. Vooral de ouderen die het ontslag boven het hoofd hing, maakten het mij moeilijk, terwijl juist zij het moeilijk hadden. Dagelijks reed ik mijn ritje Hoofddorp-Velserbroek met de gedachte: ‘Dit is niet waarom ik ondernemer van een groter bedrijf ben geworden’. 9/11 zat eigenlijk helemaal niet in mijn hoofd als mogelijke oorzaak van hetgeen ons overkwam. Ik wilde niet het zoveelste slachtoffer spelen van een internationale gebeurtenis. De spanningen op ons kantoor liepen dan ook flink op. De ‘oude’ activiteiten stortten met tientallen procenten in, terwijl het ‘nieuw’ nog niet genoeg opleverde.
Eind 2002 was het zover. Ik kondigde mijn vertrek aan. We waren van bijna 55 medewerkers ‘afgedaald’ naar 35. Nee, 3 directieleden zou ongepast zijn. Ik had de vele gesprekken met onze bank samen met één van mijn collega’s aan zien komen als het einde van dit tijdperk. Tijdens één van de gesprekken met ‘speciaal beheer’ van ING kondigde ik mijn vertrek aan. ‘Dapper’ kon de man nog net uitbrengen. Nee, het hielp niet ten aanzien van mijn borgstelling. Eind 2003 ging het bedrijf failliet en stond de ING daags daarna bij mij op de stoep om de borgstelling te innen. Paniek in ons gezin, maar achteraf viel het allemaal wel mee. De paniek bij mijn twee achtergebleven collega’s was nog groter, want zij wilden een herstart en dat zou binnen 48 uur moeten om te voorkomen dat klanten massal zouden vertrekken. Vele telefoontjes volgden, reacties in de grafische media. Ik kon op afstand – ik was immers al een jaar weg – niet veel meer doen. Projektiecolor startte door als Projectcolor. Slechts af en toe kom ik één van mijn oud collega’s tegen op de bestaande sociale netwerken.
In het jaar 2000 dacht ik mijn rol als zelfstandige in te kunnen ruilen voor een baan als innovator binnen een kansrijk bedrijf. Nee, ik denk niet dat 9/11 de oorzaak is van de weg/wegen die ik uiteindelijk ben ingeslagen, maar vandaag komen al die herinneringen wel weer boven en die wilde ik hier met u delen.