Deze week in GW: Brancheorganisaties in spagaat van arbeidsovereenkomsten, contributies, activiteiten en virtuele concurrenten in veranderende ketens

De traditionele brancheorgansaties kraken in hun voegen. Het businessmodel, gebaseerd op hoeveelheden medewerkers per bedrijf, keert zich tegen de noodzakelijke inkomsten om voldoende activiteiten te kunnen organiseren. KVGO weet als geen ander welke consequenties dat de afgelopen jaren heeft gehad. De grootste grafische brancheorganisatie doet al jaren diverse pogingen zowel de dienstverlening als het eigen werkgebied uit te breiden, door een CAO model aan te bieden, welke toepasbaar is in meerdere mediasegmenten.

• Deze week in het Grafisch Weekblad

Het loopt nog geen storm, de behoefte aan een ‘hoge mate van georganiseerdheid’ neemt af, ondanks het weerbarstige economische klimaat. Toch zijn er ontwikkelingen die wel uit hun voegen barsten. Maar ook ontwikkelingen die door hun kleinschaligheid juist weer extra opvallen. Tot de eerste groep behoort het ‘Nederlands Media Netwerk’, een door Bas Vlugt uit Haarlem opgezet netwerk, welke zijn oorsprong on-line kent. Een webportal maakt het voor alle 9000 ‘leden’ mogelijk een eigen ‘homepage’ te maken, met een eigen nieuwspagina. Daarnaast een LinkedIn groep met bijna 8000 geïnteresseerden en zo een 1000 volgers op het twitter account @medianetwerk. Het totale netwerk kent geen bestuur, alles wordt door Bas Vlugt verzorgd, in combinatie met wisselende sponsors om op events de huur van de zaal, hapjes en/of drankjes te sponsoren. Bezoekers betalen dus hooguit – afhankelijk van al dan niet welwillende sponsors – hun eigen drankjes na afloop tijdens een event. Alle events vinden momenteel plaats in Studio De Smet in Amsterdam. Het format is net zo snel als simpel. In een uur tijd worden de doorgaans 250-300 aanwezigen in hoog tempo bijgepraat over actuele ontwikkelingen in de branche. Nee, geen zitplaatsen, gewoon dringen en proppen om de zaal vol te krijgen en het vuurwerk begint. Tijdens het afgelopen event was het Derk Sauer die een vel pleidooi hield voor het medium papier binnen ‘zijn’ NRC. En daarmee omarmt het netwerk dus alle vormen van mediakanalen en mediaprocessen en kunnen de deelnemers netwerken binnen alle mogelijke segmenten. Op zoek naar nieuwe relaties, nieuwe samenwerkingen, nieuwe klanten. Je betaalt je drankjes en je vertrekt met al dan niet een stapeltje inspirerende visitekaartjes om ‘follow-up’ aan te geven.

‘Betalen voor hetgeen je krijgt’ is het motto van dit soort netwerken die op virtuele basis zijn ontstaan. Sommigen met een ‘echt’ bestuur, zoals het gesubsidieerde ‘netwerk023’ in Haarlem. Het grootste netwerk op LinkedIn is van ‘Dutch Media Professionals’, welke in het verleden verschillende grote events heeft neergezet, maar inmiddels zoekende is naar een nieuwe structuur, waarbij juist de kleinschaligheid wordt opgezocht. Het is op dit moment echter vrij rustig rondom dit initiatief, welke aanvankelijk werd opgezet door Anton van Elburg en Jeroen Jonker Roelants.

Per keer betalen
Kenmerkend voor al deze netwerken is de keuze om vooral niet te kiezen voor een formele verenigings structuur. Het ‘pay-if-you-go’ model wordt door alle deelnemers geaccepteerd, waarbij de bedragen per keer – afhankelijk van de sponsorbijdragen – kunnen verschillen, maar nooit meer bedragen dan enkele tientjes. Een uitzondering vormt de ‘mediawerkgroep’ welke wel een fomele structuur kent als vereniging met een bestuur en individueel lidmaatschap voor ruim 200 euro per jaar. De MWG kent een eigen events en ‘awards’ programma en heeft een flink aantal sponsors en richt zich vooral op de ontwikkelingen rondom nieuwe media.

Ook binnen de overige ‘gewone’ brancheorganisaties tekenen zich virtuele communities af. Vanuit het KVGO is het vooral Henk Griffioen die aan de wieg heeft gestaan van ‘Young Pioneers in Print’ en ‘Vrouwen In Print’. Beide groepen zijn ontstaan op LinkedIn en kennen naast virtuele uitwisseling van kennis en kunde ook een beperkte reeks kleinschalige events, waar doorgaans één specifiek onderwerp centraal staat, afgesloten met een betaald drankje/hapje. Een betrekkelijk nieuw initiatief is opgezet door Richard van Hoorn, Albert Noppen en Roelof Jansen – de media alliantie. Een officiële vereniging, waarvoor je per (persoonlijk) lid een kleine 500 euro per jaar betaald in ‘ruil’ voor zes inspirerende netwerkbijeenkomsten waar doorgaans zo een 25 bovengemiddelde grafimedia ondernemers op af komen. Centraal staat kennis, welke veelal in de vorm van pittige lessen/colleges wordt gedoceerd. Een aangekleed eindejaarsevent was dit jaar voor het eerst opgezet in de vorm van een forum met stellingen en keuzes die de richting van de drukkerij van toekomst moest voorspellen.

Contributiemodel
Het contributiemodel voor bestaande brancheorganisaties is in het huidige economische landschap een primair probleem om de inkomsten op peil te houden. De kas wordt in rap tempo aangetast door de vele faillisementen, maar daarnaast ook door forse reorganisaties per bedrijf. Het op aantallen medewerkers gebaseerd contributiemodel ‘snijdt’ dus in de verkeerde richting. Dat heeft ook het CMBO ontdekt en dichtte vele jaren het daardoor ontstane financiële tekort door aanpalende brancheorganisaties de secretariaats capaciteit van CMBO aan te bieden. Dat werd onder andere gedaan voor IPAN (Interactive Professionals Associatie Nederland) en PIBN (Platform Internet Bureaus Nederland). Beide organisaties zijn zodanig gegroeid dat zij inmiddels hun eigen secretariaten hebben ingericht. Daardoor moet ook CMBO op zoek naar nieuwe mogelijkheden om op zowel kosten te besparen en nieuwe wegen in te slaan. Arjen Molendijk wilde slechts kwijt dat gesprekken gaande zijn met VEA en BNO en dat het CMBO ergens in het eerste kwartaal van 2012 zich verzelfstandigt en dus onafhankelijk van het KVGO haar activiteiten zal voortzetten. CMBO heeft zich in de afgelopen 5 jaar geconverteerd van brancheorganisatie naar kennisnetwerk en organiseert zowel open als besloten netwerkbijeenkomsten rondom diverse – breed gedefineerde – media onderwerpen. Daarmee heeft het CMBO het ‘prepress’ imago allang van zich afgeschud.

Ook Logeion en SMIN zochten al samenwerking in het segment van customermedia, waar vooral de grote brandowners en adverteerders onder vallen, die wekelijks de grootste printoplagen van ons land verzorgen.

Ondernemers hebben dus volop keuzes in de wijze waarop zij zich in diverse vormen kunnen ‘verbinden’ in netwerken. Duidelijk is wel dat zowel bedrijven als individuele ondernemers zich steeds vaker willen ‘losmaken’ van al te officiële verenigingszaken. PIBN vormt daarop een uitzondering en hanteert juist behoorlijke strenge voorwaarden alvorens een bedrijf lid mag worden van PIBN, waarmee deze vereniging zich vooral positioneert als een kwaliteitskeurmerk.

Stoffig
Met al deze alternatieven wordt flink geknabbeld aan het conventionele branchorganisatie model. Deze organisaties blinken al niet uit in een springlevend imago, waardoor de zichtbaarheid achterblijft in zowel offline als online omgevingen. Het omarmen van social media wordt eerder gezien als gedwongen noodzaak dan als kans om het netwerk te verbreden. De websites stralen doorgaans uit waar ‘ze’ vandaan komen en laten weinig innovatie zien in het vormen van communities. Print krijgt daarmee als mediakanaal mede veroorzaakt door het eigen gebrek aan verbreding een oubollig imago bij de hippe snelle netwerken, waar vooral ‘nieuwe media mensen’ rondlopen. Toch hingen de deelnemers aan het laatste netwerkevent van het Nederlands Media Netwerk aan de lippen van de gepassioneerd vertellende Derk Sauer die zijn gehoor liet opveren door papier weer eens centraal te zetten in een wereld waar alleen on-line nog lijkt te domineren. Dat gebeurt echter te weinig in al die nieuwe netwerken, waar alleen nog onderwerpen rondom social media en mobiele media centraal staan. Ook Immovator, welke zich aanvankelijk richtte op de breedte van het crossmediale landschap, richt zich in het Hilversumse Mediapark toch vooral op de radio- en televisie wereld, afgewisseld door onderwerpen als gaming en on-line advertising.

De keuze om ‘levenslang’ lid te zijn van één brancheorganisatie is voorbij. In een maatschappij waarin je tegenwoordig vrijwel alles moet kiezen, zijn ook brancheorganisaties slachtoffer geworden van een concurrerend aanbod in diverse on-line en off-line varianten. Ga in het komende jaar maar eens shoppen, kijk een beetje naar de onderwerpen, de bezoekers, de kosten en de lokaties. Neem voldoende visitekaartjes mee, want het is zeker dat je in al die nieuwe netwerken meer nieuwe mensen tegenkomt, dan in je eigen bestaande ‘ons-kent-ons’ netwerkje.