Boekhandel Borders in de VS sluit haar deuren

Het gaat dus gebeuren, wat sinds de uitvinding van de boekdrukkunst nooit voor mogelijk zou zijn gehouden: winkels sluiten omdat de consument boeken liever on-line koopt, digitale versies aanschaft of deze ‘gewoon’ illegaal kopieert. Toch daalt de omzet in het boekensegment nauwelijks en is daarmee binnen de diverse uitgeefsegmenten het meest stabiel.

• ‘Gewone’ eReaders doen het nog steeds goed bij ‘echte’ boekenlezers
• Wijzigingen ‘boekenketen‘ verloop duidelijk anders in vergelijking tot ‘muziekketen’

In februari viel het doek al voor de ‘overgebleven’ 400 winkels en 10.000 werknemers. De afhandeling van het faillissement zorgde nog voor enig uitstel van de sluiting, maar vanaf vandaag gaan de winkels in rap tempo dicht. De eerste winkel, die uitgroeide tot een begrip in de gehele VS, werd in 1971 geopend in Ann Arbor in Michigan. In 2003 piekte het concern met maar liefst 1200 winkels. Gemiddeld verkocht elke winkel zo een 1000 titels. De keten zag zich al genoodzaakt flink te reorganiseren door de turbulente economie, maar ook door de opkomst van eReaders van Amazon en Barnes & Noble en later ook de iPad van Apple.

Borders ziet nu zelf ook wel in welke fouten zij hebben gemaakt. Ten eerste lieten ze de on-line verkoop van hun producten te makkelijk over aan Amazon, waardoor grip op de verkoop van boeken via het web aan Borders voorbij ging. Daarnaast zagen ze de komst van eReaders te laat en hadden teveel een focus op aantallen fysieke winkels. Tot overmaat van ramp verloren ze hun Starbucks contract – lekker kopje koffie kunnen drinken tijdens het winkelen – aan Barnes & Noble. Deze laatste heeft met de Nook lang niet zo een groot aandeel als de Kindle van Amazon, maar ze zijn er wel in geslaagd een meer rendabele relatie met de klant op te bouwen, die blijvend eBooks koopt op de Nook. Dat heeft Borders verkeerd ingeschat. Volgens ingewijden doen Barnes & Noble en Books-A-Million het nog steeds – relatief – goed, door wel in te spelen op beide ontwikkelingen, maar of binnen die bedrijven de aantallen fysieke winkels nog lang zullen blijven bestaan, is zeker een vraag waard.

In ons land zijn er ook een aantal ketens, waaronder AKO en Bruna, met naast boeken veelal een breed aanbod aan tijdschriften en eenvoudige kantoorartikelen. Wat meer exclusiviteit is te vinden bij de kleinere keten van Athenaeum (Amsterdam en Haarlem) en het grotere Selexyz met vestigingen in het gehele land. Alle vier de ketens bieden on-line winkels. Selexyz was de eerste keten in ons land die de eerste versie van de iLiad aanbood en heeft zich na het faillisemnet van iRex breder geöriënteerd met meerdere readers van meerdere ontwikkelaars. Op de website wordt ook behoorlijk wat inhoudelijke en vooral ook technisch infomatie gegeven over de verschillen in zowel hardware, software als dataformats.

Een woordvoerder van Athenaeum laat weten dat hun markt vooral gericht is op exclusieve papieren boeken en dat de eBooks markt via hun webwinkel slechts goed is voor een heel klein deeltje van hun omzet. Athenaeum zegt dat hun boekenmarkt voor 99% gericht is op print. Of dat een juiste inschatting zal blijven, valt te betwijfelen. Wat deze kleine keten wel goed doet, is het organiseren van events rondom boeken, lezingen en boekpresentaties door de auteur zelf, worden door een grote, maar wel exclusieve doelgroep, zeer op prijs gesteld. Misschien is dat wel de redding: gaan voor een zeer exclusief segment en daarin de allerbeste zijn. Daarin zal de relatie met de auteur doorslaggevend zijn!

Het verkopen van extra beleving kan dus wel degelijk helpen in de weg naar het einde van de fysieke boekwinkel, maar het einde voor de ‘gewone’ boekwinkel is zeker in zicht. Linksom via on-line fysieke boeken kopen of rechtsom via eBooks, de traditionele boekwinkel wordt via twee wegen bevochten. En dan hebben we het nog niet over de veranderende rol van andere spelers in de keten: de auteur voorop, gevolgd door de uitgever(s) en – in ons land – de distributie via het Centraal Boekhuis.