Bruna, HEMA en Bol.com: verschillen en overeenkomsten

Peter Brouwer, directeur van de BRUNA keten, verwacht dat er in 2015 1000 van de nu 1600 fysieke boekwinkels zullen overblijven. Ik vind dat nog een behoorlijk optimistische inschatting. Hij deed zijn uitspraak in vrijwel dezelfde periode dat HEMA heeft aangekondigd eind deze maand in de on-line boekenverkoop gaat stappen.

• HEMA zegt niets over mogelijke verkoop van boeken in de filialen

HEMA heeft al gezegd de concurrentie aan te zullen gaan met bol.com. Ronald van Zetten, directievoorzitter, zegt dat zijn bedrijf 800.000 titels wil gaan aanbieden. HEMA zal de boeken, net zoals BRUNA zonder bezorgkosten leveren. Ook wil HEMA downloads gaan aanbieden, die geschikt zijn voor de ‘eigen‘ e-Reader, die voor 99 euro wordt aangeboden. Het betreft een 7″ LCD uitvoering en daarmee geschikt voor meer dan alleen boeken lezen. De HEMA zegt dat dit moment de juiste keuze is, omdat de traditionele keten in moeilijkheden verkeert. Hoe de HEMA daar echt in gaat afwijken, is nog onbekend.

Bol.com (Bertelsmann OnLine) is een internationale e-commerce onderneming van Cyrte Investments en NPM Capital. In Nederland is bol.com nog steeds marktleider in de on line verkoop van boeken, cd’s, DVD’s en video’s, met ruim 603.000 Nederlandstalige boektitels, 520.000 muziektitels, 79.000 filmtitels en 3.800.000 Engelstalige boektitels. Daarnaast verkoopt bol.com een aantal toptitels op het gebied van software en games.

Bruna verwacht de nummer 1 in ons land te blijven, ondanks de 4,4% daling in de omzet, die volgens Brouwer lager is dan bij andere boekhandels in ons land. Bruna zelf heeft 380 winkels, met 4000 werknemers en een (totale!) omzet van pakweg 420 miljoen euro en biedt ook de mogelijkheid boeken on-line te bestellen, maar biedt geen andere media producten aan, zoals bol.com dat doet.

De daling in omzet van fysieke boeken staat tegenover een flinke toename in omzet in e-books. In het eerste half jaar van 2011 werd volgens bureau GfK een omzet geboekt van 3,37 miljoen euro, terwijl geheel 2010 een omzet liet zien van 3,7 miljoen euro. De gemiddelde prijs van een e-book bedraagt in ons land 10 euro. De illegale verspreiding van e-books via eReaders die ‘open formats’ aankunnen zonder DRM (kopieer beveiliging) is enorm. Er zijn vele internationaal sites waar voor een paar tientjes makkelijk enkele tienduizenden titels illegaal kunnen worden gedownload. De branche heeft hier geen passend antwoord op. Vergelijkingen met de muziekindustrie lijken voor de hand liggend, maar experts in de boekenwereld zeggen dat de boekenbranche veel meer gesegmenteerd is in vergelijking tot de muziekwereld.

De businessmodellen zijn voor zowel fysieke- als voor e-boeken dus nog steeds redelijk traditioneel. Combinaties van abonnementen, al dan niet inclusief een eReader (een soort Spotify voor boeken), samenwerkingen met progressieve bibliotheken, of de uitrol van e-books in het onderwijs, krijgen naar verhouding maar weinig aandacht in de media. Ook tijdens de afgelopen Buchmesse in Frankfurt bleek men zich toch vooral te blijven vasthouden aan de traditionele verhoudingen binnen bestaande ketens. In die zin is het een vraag waard in hoeverre de HEMA echt onderscheidend kan zijn in een markt die al voldoende aanbieders kent. HEMA heeft ruim 500 winkels in de Benelux, Duitsland en Frankrijk.

Update: bol.com was zo vriendelijk meer actuele cijfers te sturen rondom hun aanbod, deze zijn nu in het artikel verwerkt

13 reacties

  1. Pieter Kers op 14 november 2011 om 13:21

    Interessant stuk Peter.

    Een opmerking over Hema, het meest interessante punt in hun plannen is die e-reader. Ter vergelijking, een eigen infrastructuur mét hardware is ook het onderscheidende element van de drie grootste clubs in deze soort, Amazon, Barnes & Noble en Kobo (ik verbaas me er al een tijdje over dat bol.com deze move niet heeft gemaakt).

    Uit dit feit blijkt dat Hema serieuze plannen heeft in het boekenvak en niet tevreden zal zijn met alleen een leuke omzet. Uitgevers mogen wel uitkijken, misschien willen ze op termijn ook wel op die stoel zitten…



  2. Timo Boezeman op 14 november 2011 om 13:27

    @Pieter Die e-reader die de Hema voert, is ten eerste een zeer simpele TFT-reader, die ten tweede met een bundel e-books wordt verkocht. Niks meer dan dat. Dit is vanaf de introductie van e-books in Nederland, door bol.com in de zomer van 2009, een beproeft concept dat menig maal herhaald is door andere (web)winkels die ook e-books (en readers) zijn gaan verkopen.

    Pas als de Hema met een app (of anderszins toegang tot hun winkel via een device) komt om boeken mee aan te schaffen én te lezen, hebben ze een antwoord op Amazon, B&N, Kobo en iBooks. Tot die tijd is de enige die het op deze manier aanbiedt in Nederland Apple.



  3. Pieter Kers op 14 november 2011 om 13:36

    @Timo Met jouw laatste opmerking ben ik het eens, die stap zullen ze nog moeten zetten. Maar ik kan me echt niet voorstellen dat ze dat niet doordacht hebben, anders kunnen ze deze move net zo goed laten. Of ze moeten tevreden zijn met iets dat op wat langere termijn maar matig rendement oplevert, dat kan ik me ook niet voorstellen. Aan de andere kant, ze zullen de eerste niet zijn die activiteit in het boekenvak niet goed doordachten.



  4. Peter Luit op 14 november 2011 om 13:40

    @Pieter @Timo: de vraag is dus gerechtvaardigd of de HEMA dus echt innoveert in de keten, zoals ik in mijn laatste alinea schrijf. Misschien gokken ze nog op het staartje van een uitstervende traditionele keten/markt om vervolgens die stap wel te maken. Misschien nu plekje claimen en vervolgens gaan (laten) ontwikkelen. Zou dat het zijn?



  5. Arco Visser op 14 november 2011 om 13:41

    Prima artikel, waarin duidelijk wordt wat het mogelijke speelveld van de HEMA wordt. Pieter Kers geeft in zijn reactie ook terecht duiding aan het feit dat de HEMA de boekenmarkt heel serieus neemt door de plannen om met een eigen E-reader op de markt te komen. Laagdrempelig en niet te duur, zoals we van de HEMA gewend zijn. Ik ben ook benieuwd naar het feit of er in de toekomst boeken rechtstreeks via de HEMA uitgegeven zouden worden.

    Het zou mij niets verbazen als er op termijn ook een HEMA-boekenprijs komt en zelfs een mogelijkheid voor jonge talentvolle auteurs om hun boek (ebook) via de HEMA uit te geven. Immers men kent al jaren de HEMA ontwerpwedstrijd. Dat zou men wellicht ook voor het schrijversvak kunnen bieden.

    Het is vooral interessant om te zien de komende maanden of de HEMA op dit gebied een serieuze concurrent kan worden van met name bol.com. De boekenwereld heeft er in ieder geval een serieuze speler bij vanaf vandaag.



  6. Peter Luit op 14 november 2011 om 13:50

    @Arco: ik ben vooral ook benieuwd naar het distributiemodel van de HEMA. Welke vrachtwagen rijdt van waar naar waar? Met een aanbod van 800.000 boeken en – waarschijnlijk – een korte levertijd moet er een flinke klus geklaard kunnen worden van begin tot eind. In ieder geval voor de periode dat fysieke boeken de overhand hebben.



  7. Timo Boezeman op 14 november 2011 om 14:05

    @Pieter Vertel dat maar aan de Dixons, ECI en nog wat clubs die e-books en readers gingen verkopen en het ook niet anders deden dan bol.com reeds sinds 2009 doet.

    Als je het echt anders wilt doen, en dan stel ik ook een opzet voor als eerder genoemde grootheden uit de VS/Canada, dan moet je dat van meet af aan doen. Ik denk niet dat de Hema na een jaar opeens gaat bijsturen omdat dat fase 2 is. Dat zouden ze wel kúnnen doen. Maar ik zou het heel vreemd vinden om dan als strategie te beginnen zoals ze nu doen.



  8. Pieter Kers op 14 november 2011 om 14:26

    @Timo Zo vreemd vind ik zo’n twee-traps-raket in dit geval niet. Hema is een grote in handel gespecialiseerde club en heeft een optimaal werkende operatie om eerst massa op te bouwen en ervaring op te doen voor een vervolg (waar Hema als grote, renderende organisatie best toe in staat geacht mag worden).

    Maar wellicht heb je gelijk en gaat het ze alleen om de afzet. Ik zou dat een gemiste kans vinden en dan is het wachten op de partij die de markt wel komt verblijden met een (infra-)structurele oplossing voor handel en e-reading. Een oplossing die dan heel goed uit Canada/VS (of zelfs Japan) kan komen.

    Of zou ons taalgebied domweg te klein zijn voor zo’n operatie en kunnen we zelf iets verzinnen?



  9. Arco Visser op 14 november 2011 om 14:27

    @Peter. Dat klopt. De logistiek moet perfect op orde zijn. Zeker als je ervoor wilt zorgen dat klanten bij jou willen en blijven kopen in de toekomst. Je moet minimaal dezelfde levertijd en leveringsvoorwaarden bieden als bijvoorbeeld bol.com. Ik neem aan dat de HEMA perfecte afspraken heeft met het CB en een distributeur om de boeken op tijd uit te kunnen leveren.

    @Timo. Zou de HEMA niet eenvoudig gekeken hebben naar hun online klantenbestand en gedacht hebben: “We kunnen prima naast ons huidige assortiment in de webshop laagdrempelig een groot boekenassortiment aanbieden”. Dus vanuit een volumeperspectief. Waarschijnlijk ligt de voorraad boeken gewoon bij het CB en loopt men op dit gebied nauwelijks risico.



  10. Timo Boezeman op 14 november 2011 om 14:31

    @Arco dat is wat ik denk ja.



  11. Peter Luit op 14 november 2011 om 14:35

    @Arno @Timo @Pieter als de HEMA het inderdaad zo eenvoudig inricht en dus zeker goed gebruik wil maken van de bestaande klantendatabase, dan denk ik dat het vooral een operationele korte termijn kans(je) is om er wat bij te gaan verdienen, in plaats van een strategische stap om de verkoop van boeken (fysiek en misschien nog wel meer e-books) echt te gaan veranderen, waarbij natuurlijk ook de verdiensten voorop staan. De welke korte- en langere termijn doelen?



  12. Pieter Kers op 14 november 2011 om 14:51

    @all Hema zal zonder twijfel gebruik maken van het “laaghangende fruit”, dwz hun eigen netwerk en het prima functionerende distributiesysteem waar ook Bol.com groot mee werd (de postale verwerking van Centraal Boekhuis) gebruiken om zsm zo’n groot mogelijke massa weg te zetten. De vraag is of er ook verdergaande plannen zijn om de boekenwereld te verbazen…



  13. Alex van Bienen op 14 november 2011 om 19:39

    e-boeken zijn de toekomst, maar niet tegen de huidige prijzen. Naar mijn schatting gaat de markt serieus over op e-books als het gemiddelde boek niet meer dan 5 euro kost. Nu maar zien wie dat wanneer voor elkaar krijgt. (analogioe met gebruik mobiel internet is te trekken)